Courant, incourant [ 1.1.32 - 1988 ]

Terug

3/12  -  Ach, het maken van kunst

In de loop van de jaren heb ik veel schrijvers en beeldend kunstenaars ontmoet. Het werk van sommigen ervaar je als zo boeiend dat onmiddellijk de wens opkomt met hem of haar te willen samenwerken in een mooi boekproject. Een van hen was Oey Tjeng Sit, de apotheker-kunstenaar uit Amsterdam met wie ik in de vroege jaren 80 kennismaakte. Zijn vrije wijze van denken, zijn manier van leven, de kunst die hij maakte onder het motto “Mijn opdracht is het leven van de krant te verlengen” was van een eenvoudige gecompliceerdheid die mij fascineerde.

Nadat hij een fascinerende openingstoespraak had gehouden bij de presentatie van de uitgave PLAAT [ 1.1.29 ] van een even interessante kunstenaar, werd het plan opgevat om samen een boek te maken.
Het zou zowel een tekst van Oey Tjeng Sits hand bevatten als een reeks door hem gemaakte linosneden. Nog vaak denk ik aan de tekst die hij schreef, woorden die als een rivier door dit boek stromen, vergezeld van zeven lino’s:

Ach,
het maken van kunst
is een droevig makende bezigheid,
die zich bovendien in het duister afspeelt.
Als ik eraan begin, besef ik
dat van geen van mijn zintuigen
ooit enige troostende helderheid
te verwachten is.
Ik voer handelingen uit
in dienst van een doel
dat mij slechts vaag voor ogen zweeft.
Het enige wat ik weet is dat ik blind vaar
op een gevoel dat mij geheimen belooft

De wereld in dit boek is er een van zwart en wit. Alleen het geel van de schutbladen en een enkel accent op de band deden aan deze soberheid bewust niet mee. Ik weet dat er een reden was voor het gebruik van deze kleur, maar ik herinner mij die niet meer. In mijn archief vond ik daarover ook geen aantekening of andere aanwijzing. En zo gaat het resultaat van vele beslissingen en keuzen bij afwezigheid van de informatie daarachter een eigen leven leiden. Dat zal bij vele andere uitgaven ongetwijfeld ook het geval zijn. Het zij zo.

   [  Aanvulling: Inmiddels is er dankzij een reactie duidelijkheid over de kleur. De naam Oey betekent geel. Hij komt oorspronkelijk uit het Mandarijn en luidt Huáng. De volledige naam Oey Tjeng Sit betekent Gele Heldere Solide. Geel staat bij de Chinezen voor geluk. ]

Het op de degelpers drukken van de lino’s was een lastige klus. Ik wilde dat de zwarte vlakken zonder door te slaan zwaar maar mat gedrukt zouden zijn. Dat lukte uiteindelijk heel goed. In een latere uitgave ( Een stilte die gelukkig maakt – [ 1.1.37 ] ) deed ik dat met een groter beeld nogmaals, iets wat me meermalen de bewondering van professionele drukkers opleverde.

Het boek was bedoeld te verschijnen ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van Oey Tjeng Sit. Met mijn eerste videocamera schoot ik alvast wat proefmateriaal voor een korte film die bij de presentatie van het boek getoond moest worden.
In het najaar van 1987 kwam de kunstenaar echter bij een verkeersongeval om het leven. Het boek heeft hij niet meer gezien, het verscheen postuum in 1988.
Van de weinige proefopnamen maakte ik een korte collage die net zoals het boek gezien kan worden als een hommage aan een bijzonder kunstenaar en een bijzonder mens. Het is een eerbewijs zoals hij zich dat gewenst zou hebben: Courant, incourant [ 1.1.32 ].

Wat ik nog vond in mijn archief waren de opmaakproeven (nog het echte knip- en plakwerk), de proefdrukken van de lino’s en de restanten van de kranten uit het geboortejaar van de kunstenaar, waaruit ik repen sneed die toegepast werden in de band van het boek. Ook heb ik natuurlijk het korte filmpje nog dat ik maakte. Het slotfragment waarin de kunstenaar antwoord geeft op mijn vraag wat nou eigenlijk kunst is, kunt u bekijken. Om het filmpje te zien klik hier.

 

Heeft u een vraag of opmerking?  Klik hier.

Vorige
Terug
klik op de foto om alle afbeeldingen te zien